هو الوکیل
مقدمه:
نقش و جایگاه رویه قضایی در ایجاد نظم حقوقی بر کسی پوشیده نیست . قانونگذار هر اندازه در هنگام تدوین و تصویب قانون دقت لازم را به خرج دهد باز هم نمی تواند مانع بروز مشکلات ناشی از قانون در مقام اجرا گردد ، به همین سبب حقوق زنده را باید در دادگاه ها جستجو کرد تا به درستی دریافت که آنچه را قانونگذار تصویب نموده چگونه در مقام عمل به منصه ظهور می رسد و موجد حق و تکلیف می گردد . خوشبختانه در سال های اخیر پژوهشگاه قوه قضائیه اقدام به انتشار رویه قضایی محاکم دادگستری استان تهران نموده است . انتشار رویه قضایی علاوه بر تمام محاسنی که دارد به سبب اینکه قدرت پیش بینی دعوی را به حقوقدانان و شهروندان می دهد از جایگاه ویژه ای برخوردار است . تردیدی نیست که برخی آراء صادره از محاکم به سبب استدلال های بکار رفته در آنها در زمره افتخارات نظام حقوقی و مایه مباهات است و باید انتشار یابد تا در تاریخ ادبیات حقوقی ایران ماندگار شود اما چرا نباید لوایح دفاعی که ذهن دادگاه را به سمت اقناع سوق داده و استدلال هایی را پیش روی دادگاه قرار داده تا منجر به صدور چنان دادنامه هایی شود انتشار یابد ؟ اگر آن دادنامه های فاخر جزئی از تاریخ ادبیات حقوقی ایران است ، لوایح دفاعی تقدیمی در آن پرونده ها نیز به طریق اولی در زمره تاریخ ادبیات حقوقی این سرزمین است و نباید بر زمین بماند زیرا آنچه ذهن دادگاه را به جهتی صحیح سوق می دهد دفاعیاتی است که از سوی طرفین یا وکلای ایشان تقدیم گردیده است . پس انتشار لوایح دفاعی ارزشی کمتر از انتشار رویه قضایی ندارد و در واقع مکمل آن است .
امروزه هیچ کس منکر نقش وکلای دادگستری در احقاق حقوق شهروندان و کمک به دستگاه قضایی در جهت دادرسی عادلانه نیست . وکیل دادگستری به سبب فراغ بال بیشتر و امکان برگزاری چندین جلسه با موکل و نیز کشف و ارائه ادله و مستندات ، تمام زوایای پنهان دعوی را درک حقوقی نموده و در قالب لایحه دفاعیه برای روشن شدن حقایق تقدیم دادگاه می نماید و با اتخاذ شیوه دفاعی مناسب در راستای منافع موکل خویش گام بر می دارد . بنابر این اگر استدلال ها در نظر دادگاه موثر افتد و منجر به صدور دادنامه ای فاخر گردد شایسته است تا در معرض دید عموم قرار گیرد که این عرضه عمومی ، همت وکلای محترم را میطلبد زیرا هیچ نهادی به انتشار لوایح دفاعی وکلای دادگستری همت نمی گمارد .
این کتاب که حاصل بیش از یک دهه وکالت حرفه ای نگارنده است به سه دلیل به رشته تحریر درآمده است : نخست اینکه وسیله آموزشی برای کارآموزان وکالت و وکلای جوانی باشد که به تازگی به کسوت وکالت درآمده اند و نمی دانند برای اخذ یا نقض یک حکم به نفع موکل چگونه باید اقدام و قلمفرسایی کنند. دوم اینکه بر خلاف تصوری که در جامعه رواج یافته ، همگان مشاهده کنند که آنچه بر محاکم کشور حاکم است ضابطه است نه رابطه و اگر وکیلی شرافتمندانه و عالمانه با تمام توان به دفاع از موکلین خویش بپردازد و برای احقاق حقوق موکل تلاش نماید و لوایح دفاعی مستدلی تقدیم دادگاه کند ، قضات شریف محاکم هر اندازه آن لوایح طولانی باشد بدان اهمیت داده ، مطالعه نموده و بر اساس قوت استدلال های بکار رفته در آن اقدام به صدور حکم و یا نقض دادنامه صادره از محاکم تالی می نمایند و سوم اینکه سرآغازی باشد برای دیگر وکلای ارجمند که لوایح دفاعی ارزشمند خود را از بایگانی دفاتر وکالت استخراج نموده و با انتشار آنها بر تاثیر نهاد شریف وکالت در احقاق حقوق شهروندان مهر برجسته ای نقش نمایند .
این کتاب گزیده بیش از 300 لایحه ای است که در طول سال های اشتغال منجر به پیروزی گردیده است . انتشار تمام آن لوایح نه به صلاح است و نه ضرورت دارد و آنچه در این کتاب آمده برخی از آن لوایح به همراه دادنامه های صادره است که حاوی نکته های آموزشی برای وکلای جوان است . کتاب حاضر در پنج فصل تدوین گردیده که فصل اول به آموزش فنون وکالت حرفه ای و هنر لایحه نویسی اختصاص یافته و فصل های دوم ، سوم ، چهارم و پنجم به ترتیب به دعاوی حقوقی ، کیفری ، خانواده و دیوان عدالت اداری پرداخته است . در ابتدای هر پرونده به جهت اطلاع مخاطبین از جزئیات دعوی ، خلاصه ای مفید از پرونده ذکر شده و سپس لوایح و دادنامه ها بطور کامل منعکس گردیده و در پایان هر پرونده نکات کلیدی که منجر به موفقیت در آن دعوی شده است ذکر گردیده است ضمن آن که اسامی اصحاب دعوی بصورت مخفف و درون پرانتز () درج شده است.
اگر در این لوایح قوتی وجود دارد تماماً مدیون زحمات اساتید در دوران تحصیلی و مرهون کتب ارزشنمدی است که با مطالعه آنها اندکی از دانش حقوق را فراگرفته ام و اگر دارای نقاط ضعفی است-که قطعاً هست - ناشی از دانش اندک نگارنده است که خوانندگان ارجمند به لطف خویش عفو خواهند نمود و با بیان انتقادات و پیشنهادات سازنده خویش حق مؤلف بر مخاطب را ادا خواهند نمود. در انتخاب لوایح و نگارش این کتاب تلاش گردیده روش های علمی و عملی که می تواند منجر به اخذ یا نقض حکم به نفع موکل گردد در حد دانش و تجربیات نگارنده بیان شود تا جنبه آموزشی کتاب بر وجه نمایشی آن غلبه داشته باشد . امید است تلاش اینجانب در جلب اقبال مخاطبین محترم موثر افتد .
امیرحسین نجف پورثانی
وکیل پایه یک دادگستری